معدن‌کاری دیجیتال؛ آرزو، اما دست‌یافتنی
بهبود فرآیندهای اکتشاف و استخراج مواد معدنی برای کشورها، ارزشی روزافزون یافته است و بارزترین وجه آن را می‌توان در معدن‌کاری دیجیتال مشاهده کرد.
طی چند سال اخیر، ارزش استراتژیک مواد معدنی برای جهانیان به شکل تصاعدی افزایش یافته است؛ این وزن راهبردی، ناظر به ارزشی است که تولید فناوری‌های نوین و صنایعی که بر پایه این فناوری‌ها شکل گرفته است، یافته‌اند؛ از سویی عطش کشورها برای صادرات این محصولات – که ارزش افزوده‌ای قابل ملاحظه دارند – و از سوی دیگر رشد چشمگیر تولید و استفاده از ماشین‌های برقی، کشورها را بر آن داشته است بیشترین همت را صرف رقابت در این حوزه کنند.
نکته دیگر این است که همه تولیدات این حوزه به استفاده از مواد معدنی وابسته‌اند: لیتیوم، کبالت، نیکل و مس وزن قابل‌توجهی در بازارهای جهانی پیدا کرده‌اند به شکلی که اکنون بسیاری از صاحب‌نظران این ارزش را با ارزش استراتژیک نفت برای جهان در دهه‌های گذشته مقایسه می‌کنند. یک نمونه از این رقابت استراتژیک را می‌توان در رقابت میان چین و آمریکا مشاهده کرد که در سال گذشته به اوج رسید.
از همین‌رو بهبود فرآیندهای اکتشاف و استخراج مواد معدنی برای کشورها، ارزشی روزافزون یافته است و بارزترین وجه آن را می‌توان در معدن‌کاری دیجیتال مشاهده کرد. برای نمونه استفاده از نسل پنجم اینترنت برای راهبری ماشین‌های مورد استفاده در عمق معدن، علاوه بر ارتقای بهره‌وری، از شمار تلفات جانی می‌کاهد.
شاید رشد سرمایه‌گذاری‌ها در معدن‌کاری دیجیتال با ارایه ارقام و شواهد گویاتر باشد: بنا به یک گزارش، حجم ارزشی معدن‌کاری دیجیتال از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۸ با نرخ رشد مرکب سالانه ۳/ ۱۴ درصد به حدود ۳۵ میلیارد دلار خواهد رسید.
با این وجود هزینه‌های قابل‌توجه استفاده از ملزومات معدن‌کاری دیجیتال، عملا کاربرد این نوع فناوری‌ها را برای بنگاه‌های کوچک و متوسط ناممکن کرده است. علاوه بر این مشخصا در کشورمان ایران با وجود ذخایر منابع معدنی قابل‌توجه، شیوه‌های سنتی استخراج و نیز ضعف‌های زیرساختی، معدن‌کاری دیجیتال را به آرزویی دور از دسترس بدل کرده است. برای مثال در زمینه اینترنت اشیا از جمله‌ی زیرساخت‌های ضروری می‌توان به بسترهای قدرتمند اینترنت نسل ۵ اشاره کرد. همچنین به صورت کلی می‌توان به لزوم بسط و گسترش استانداردهای مربوط به صنعت نسل چهارم اشاره کرد، که چه بسا در ایران امروز رویایی به نظر برسد. با این وجود اشتیاق جهانیان به منابع معدنی را می‌توان تبدیل به انگیزه جذب سرمایه‌گذاران خارجی در این بخش کرد و از سوی دیگر بایستی توانایی نیروهای انسانی مجرب ایرانی را در نظر گرفت که در ترکیب با دانش و سرمایه خارجی می‌توانند این آرزو را به واقعیتی نزدیک تبدیل کنند.
نخستین گام برای این کار تغییر ذهنیت مدیران و سیاستگذاران کشوری و فعالان بخش خصوصی است. گروه رسانه‌ای دنیای اقتصاد با تجربه موفق جریان‌سازی در اولین همایش و نمایشگاه معدن‌کاری دیجیتال، برگزاری دومین دوره از این رویداد را با هدف تسریع این تغییر ذهنیت و حرکت به سوی معدن‌کاری هوشمند در دستور کار خود قرار داد. تغییر ذهنیت نخستین گام به سوی عمل است و اگر امروز مدیران معدنی نخستین گام را با موفقیت بردارند امید است دورههای آتی این رویداد زمینه‌ساز اجرای برنامه‌های عملیاتی شود و ایران – همچون دوران اوج اهمیت استراتژیک نفت – همچنان حضوری موثر در بازار استراتژیک معدن داشته باشد.
منبع: دنیای اقتصاد
