ضرورت هوشمندسازی انرژی، آب و برق
ضرورت هوشمندسازی صنایع آب و برق به عنوان اصلی ترین منابع انرژی در ایران تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد و نقش موثری در توسعه و پیشرفت کشور و اقتصاد مردم به عهده دارند.
ناترازی تولید و توزیع انرژی در حوزه‌های مختلف رویکردی است که به ویژه در سال‌های اخیر که اکثر نقاط جهان در گیر تغییرات اقلیمی شدید هستند با آن درگیر می‌باشند، از این رو مسئولان در سطوح مختلف سعی می‌کنند تا با حرکت در مسیر دیجیتال شدن راهکار مصرف بهینه منابع انرژی را بیابند و در این مسیر «هوشمندسازی» در حوزه‌های مختلف بهترین راهکار شناخته شده است که البته نیاز به فراهم آوردن زیرساخت‌ها و تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مورد نیاز است تا بتوان علاوه بر صرفه‌جویی اقتصادی، به جرگه کشورهای صاحب فناوری‌های نوین در این حوزه پیوست.
امروزه طراحی و دستیابی به فناوری‌های نوین نه یک فرصت بلکه نوعی ضرورت است و از همین رو دولت‌ها برنامه‌ریزی گسترده‌ای برای حمایت از فناوری‌های بومی می‌کنند. بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی سازمان‌های بین‌المللی میزان توسعه‌یافتگی صنعت فناوری اطلاعات یکی از شاخص‌های قدرت استرانژیک کشورها محسوب شده و کشورهایی که توانایی بیشتری در تولید فناوری‌های هوشمند دارند از اقتصاد پایدار و پویا برخوردار هستند. نفوذ فناوری در حوزه‌های مختلف صنعت تغییرات چشمگیری در کیفیت و بازدهی محصولات مختلف ایجاد کرده است.
دیجیتالی شدن اقتصاد در بخش‌های مختلف پارامتری است که دولت بر گسترش یافتن آن در برنامه هفتم توسعه نیز بر آن تاکید کرده است، از این رو دست یافتن به فناوری‌های نوین، سرمایه‌گذاری در این زمینه، به‌کارگیری ظرفیت های بخش خصوصی و …. از جمله اصلی‌ترین ارکان مورد نیاز برای حرکت برداشتن در این زمینه قلمداد می‌شود. به گفته کارشناسنان؛ صنایع آب و برق با توجه به بحران انرژی و تغییر ات اقلیمی شدید از مهم‌ترین حوزه‌هایی به شمار می‌آیند که با هدف ترازشدن منابع تولید و مصرف و … باید در پروسه هوشمندسازی قرار گیرند.
ضرورت هوشمندسازی مهم‌ترین منابع انرژی
بر اساس این گزارش؛ ضرورت هوشمندسازی صنایع آب و برق به عنوان اصلی ترین منابع انرژی در ایران تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد. مهم‌ترین نکته اینکه؛ این صنایع نقش موثری در توسعه و پیشرفت کشور به عهده دارند و می‌توانندتأثیرات جدی بر اقتصاد و زندگی روزمره مردم داشته باشند. هوشمندسازی این صنایع به معنای بهره‌وری بیشتر، کاهش هدررفت انرژی و افزایش قابلیت پیش بینی نیازهاست. علاوه بر این، تغییرات آب و هوایی و کاهش منابع آب در ایران نیاز به مدیریت هوشمند آب و انرژی دارد، به این ترتیب با بهره‌گیری از فناوری‌های هوشمند، می‌توان شرایط مطلوبی را در مصرف آب و تولید انرژی و در عین حال محیط زیست حفظ کرد. همچنین، هوشمندسازی صنایع آب و برق باعث کاهش هزینه‌ها و افزایش کیفیت می‌شود. این امر بهبود در زندگی روزمره مردم را ایجاد می‌کند و باعث افزایش رضایت‌مندی اجتماعی می‌شود.
تاکید هوشمندسازی صنایع در برنامه توسعه هفتم
هوشمندسازی، افزایش بهره‌وری و توسعه اقتصاد دیجیتال در صنعت آب و برق، از جمله شاخص های کلیدی به شمار می آید که دولت در تلاش است با فراهم آوردن زیرساخت های مناسب در برنامه هفتم توسعه در قالب اجرای پروژه های مختلف به عملیاتی شدن آن با استفاده از ظرفیت نخبگان و بخش خصوصی کمک کند. اما این تئوری در مرحله عمل جهت بهره گیری از ظرفیت‌های بخش خصوصی در صنعت آب و برق که ایران همواره با تامین انرژی مورد نیاز در فصل‌های مختلف با مشکل مواجه است و در حقیقت فعالان در بخش خصوصی حلقه فراموش شده‌ای هستند امکان استفاده از پتانسیل‌های آن ها فراهم نشده است.
اما کارشناسان معتقدند افزایش سرمایه گذاری داخلی و خارجی در صنعت آب و برق علاوه بر رشد اشتغالزایی می تواند ناترازی آب، برق، گاز و … را در بخش خانگی و صنایع کاهش دهد و به این ترتیب گردش موتور اقتصاد در بخش‌های مختلف را نیز با اختلال مواجه نسازد. ایجاد سیستم‌های اتوماتیک و هوشمند با راهبری آسان، تجهیزات و ابزارآلات، سیستم‌های پیشرفته خانگی و صنعتی و تغییر کاربری بسیاری از سازه‌ها جزو مقوله هایی به شمار می‌آید که مورد توجه صنایع آب و برق نیز قرار گرفته است .
ضرورت تغییر در سازه‌ها به منظور مصرف بهینه انرژی
کاهش مصرف انرژی، عدم نیاز به تردد غیرضروری در اماکن شهری، بهبود کیفیت هوا در کلانشهرها و ارتقای امنیت عمومی تنها بخشی از مزایای استفاده از فناوری‌های نوین برای ارائه خدمات شهری است. افزایش تعداد سرویس‌های آنلاین و تمایل بالای شهروندان به استفاده از خدمات مبتنی بر اینترنت زمینه شکل‌گیری شهرهای هوشمند کمک کرد. شهر هوشمند منطقه‌ای شهری اطلاق می‌شود که از انواع گوناگون حسگرهای الکترونیکی برای جمع‌آوری اطلاعات و تحلیل آن‌ها استفاده می‌شود. این اطلاعات برای مدیریت دارایی‌ها و منابع شهری ضروری است. چنین فرایندی، شامل اطلاعات جمع‌آوری شده از شهروندان، دستگاه‌ها و منابع شهری است و پس از اتمام فرایند جمع‌آوری، پردازش و تجزیه و تحلیل آغاز می‌شود. در نهایت از اطلاعات پردازش شده به منظور نظارت و مدیریت ترافیک، سیستم توزیع انرژی، مراکز تصفیه و توزیع هوشمند آب، مدیریت هوشمند جمع‌آوری و بازیافت پسماند، بهره‌برداری می‌شود.
ایجاد شهرهای هوشمند برای حل بحران انرژی
روند به رشد جمعیت در کلانشهرها بهینه‌سازی مصرف انرژی با استفاده از فناوری‌های نوین را به یکی از الزامات توسعه شهرهای هوشمند تبدیل کرده است. شرکت‌های خلاق ایرانی برای کاهش مصرف انرژی در شهر هوشمند محصولات مختلفی را طراحی و معرفی کرده‌اند. به گفته مهدی مراغه‌ای، مدیرعامل شرکت سازنده دستگاه‌های هوشمند سنجش مصرف انرژی «در شهر هوشمند می‌توان راهکارهای عملی برای خشکسالی و قطعی آب و برق ارائه کرد. به صورت کلی انقلاب صنعتی چهارم شبکه‌ای کم‌مصرف و پایدار است. قطعاً بخش خصوصی و دولتی در ایران باید در کنار هم برای یکپارچه‌سازی فناوری‌های در دسترس کاربران تلاش و برنامه‌ریزی کنند.»
سرمایه گذاری‌های اندک با توجیه به صرفه نبودن
سیدمسلم موسوی، مدیرعامل انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر ایران در این باره گفت: از نظر مجموع ذخایر نفت و گاز در دنیا اول هستیم؛ اما با ناترازی برق در تابستان و ناترازی گاز در زمستان و ناترازی بنزین در روزهای پرمصرف مواجه هستیم و اجرای طرح‌های بهینه‌سازی مصرف هم موفق نبوده است.
در این حوزه مطالعات فراوانی در مرکز پژوهش‌های مجلس، وزارت نفت، شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت، وزارت نیرو و مراکز متعدد پژوهشی صورت گرفته است، همچنین در شورای اقتصاد، از حدود ۱۰ سال پیش، پروژه‌ها و طرح‌های کلانی تعریف شد؛ اما در عمل توفیق خاصی در این زمینه حاصل نشده است؛ زیرا سرمایه‌گذاری در حوزه مصرف بهینه انرژی صرفه اقتصادی نداشته باشد.
موسوی ضمن اشاره به کسری افزایش مصرف بنزین در تابستان، گفت: از ده -پانزده سال پیش، کارشناسان حوزه انرژی شرایط امروز را پیش‌بینی می‌کردند و هشدار می‌دادند که در اوایل ۱۴۰۰، با ناترازی گاز و برق و بنزین مواجه خواهیم شد.
عضو هیأت علمی سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران در بیان دلیل «ناترازی‌ها» توضیح داد: هم از نظر مجموع ذخایر نفت و هم از نظر گاز در دنیا اول هستیم؛ اما با ناترازی برق در تابستان و ناترازی گاز در زمستان و ناترازی بنزین در روزهای پرمصرف مواجه هستیم؛ زیرا قیمت‌های انرژی در کشور نسبی است؛ گاز و گازوئیل مصرفی نیروگاه‌ها یارانه‌ای است. قیمت تبدیل انرژی به ازای هر کیلو وات ساعت نزدیک به ۷۰۰، ۸۰۰ تومان تمام می‌شود؛ ولی کشور ما به صورت متوسط آن را به قیمت ۱۰۰ تومان به هر مصرف‌کننده میدهد یعنی به ازای هر کیلو وات ساعت حدود ۷۰۰ تومان یارانه به هر مصرف‌کننده داده می‌شود.
موسوی یکی از دلایل شرایط نامطلوب اقتصادی و کسری بودجه دولت را صرف شدن عمده درآمدهای دولت برای یارانه‌های انرژی دانست و گفت: قیمت‌ها در حوزه انرژی منصفانه نیست؛ مثلاً قیمت یک لیتر بنزین از قیمت یک لیتر آب معدنی هم ارزان‌تر است. وقتی قیمت‌ها متناسب نیست مصرف خودبخود بالا می‌رود.
موسوی گفت: متأسفانه در برخی از دوره‌های مجلس شورای اسلامی، بعضی از نمایندگان به نام حمایت از مردم سیاستی را پایه‌گذاری کردند که الان گریبانگیر خود مردم شده و معضلاتی را برای کشور ایجاد کرده است و آن هم ثابت نگه‌داشتن قیمت حامل‌های انرژی بود؛ غافل از اینکه این سیاست باعث ایجاد مشکلاتی عدیده در حوزه گاز و برق و بنزین می‌شود.
وی با بیان اینکه اصلاح قیمت حامل‌های انرژی ضروری است، درباره روش این اقدام توضیح داد: وقتی دولت قیمت انرژی را مشخص می‌کند، بعد از یکی‌دو سال تورم ایجاد می‌شود. مصرف انرژی در کوتاه‌مدت کاهش پیدا می‌کند ولی در بلندمدت دوباره به مسیر خودش برمی‌گردد و افزایش می‌یابد چون با تورمی که ایجاد می‌کند دوباره قیمت‌های نسبی در حوزه انرژی در مقایسه با سایر کالاها ارزان می‌شود و مصرف دوباره افزایش پیدا می‌کند.
اصلاح قیمت حامل های انرژی
موسوی درباره «اصلاح قیمت حامل‌های انرژی» توضیح داد: این موضوع به این معنا نیست که قیمت‌ها افزایش پیدا کند بلکه به این معنا است که یک «بازار متشکل ریالی» در حوزه انرژی ایجاد شود و خودِ بازار، قیمت انرژی را مشخص کند، نه دولت. ضمن اینکه به این معنا هم نیست که قیمت انرژی‌مان را با قیمت فوب خلیج فارس مقایسه کنیم، چون درآمدها و هزینه‌های ما در کشور، ریالی است.
مدیرعامل انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر ایران گفت: این اقدام، قطعاً تبعات سیاسی و اجتماعی دارد.
مدیرکل دفتر هوشمندسازی و فناوری‌های نوین شرکت توانیر تاکید کرد: اگر در آینده برنامه‌ای نداشته باشیم و به سمت هوشمندسازی و مدیریت مصرف در پیک بار تابستان سال آینده نرویم کار ما سخت‌تر خواهد بود و در همین راستا برنامه ۱۸۰ اقدام برای مدیریت بار تابستان ۱۴۰۳ تدوین شده است.
منبع: آرمان‌ملی
- ضرورت هوشمندسازی انرژی، آب و برق
