نگاه امنیتی به اینترنت، اشتباه است

به نظر می‌رسد که موضوع اینترنت مستقل از همه اثرگذاری‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی فرهنگی و … صرفاً به‌عنوان موضوعی امنیتی در میان مسئولان و حالا نمایندگان مجلس تلقی می‌شود. خود این علت‌العلل همه مسائل است. وقتی به این مفهوم که در تمام شئون زندگی آدم‌ها اثرگذار بوده صرفاً از دریچه امنیتی نگاه شود، تبعات بسیار بسیار زیادی را شامل خواهد شد.

به طور کلی هر موضوعی که قاعدتاً در کشور توسط نمایندگان مجلس در قالب طرح یا توسط دولت در قالب لایحه مطرح می‌شود باید معلوم شود که عقبه ایجادی ماجرا چیست. حالا ممکن است مبنای مطرح شدن آن ساماندهی یک مشکل باشد یا در یک جمع خبرگانی و نخبگانی برای بهبود و ارتقا و گام به جلوی بخشی از مسائل کشور این موضوع طرح شده باشد. هرچقدر دایره اثرگذاری این موضوع بزرگ‌تر و فراتر باشد، قاعدتاً باید نظرات ذی‌نفعان چه در قالب گروه‌های تخصصی و تمرکزی، نهادها، اصناف، ان‌جی‌اوهای مختلف اخذ شود تا بتوان اقداماتی را انجام داد.  

فرض کنید که ما در حوزه آموزش در کشور که ذی‌نفعان بسیاری زیادی از جمله دانش‌آموزان، اولیا، معلمان و … دارد را بخواهیم تغییر بدهیم. هر قانونی در این حوزه که بخواهد تغییری بنیادین و اثرگذار ایجاد کند، باید توسط نهادهای مربوطه به‌صورت جدی و از جوانب مختلف بررسی شود که البته این پروسه بسیار بسیار زمان‌بر هم خواهد بود. چرا که دایره تأثیر بزرگ‌تر و دایره ذی‌نفعانش بیشتر است.

حالا درباره موضوع صیانت از کاربران در فضای مجازی هم همین‌طور است. تقریباً بین ۵۰ تا ۶۰ میلیون نفر کاربر اینترنت در کشور داریم؛ بنابراین این طرح، مستقل از محتوا جامعه بسیار بزرگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. هر چیزی که بخواهد این مفهوم را چه مثبت و چه منفی دستخوش تغییر قرار دهد، باید به صورت دقیق بررسی شود.

بسیاری از کسب‌وکارها چه خرد و چه کلان با این موضوع مواجهه دارند. پس موضوع اشتغال و اقتصاد هم به‌شدت درگیر این موضوع خواهد بود. مسائل اجتماعی، فرهنگی سیاسی همه اینها تأثیرگذار و تأثیرپذیر از موضوع اینترنت هستند؛ پس چطور می‌شود برای موضوعی که آن‌قدر دامنه اثرگذاری و ذی‌نفعانش گسترده است، در یک بازه زمانی کوتاه و توسط گروه اندکی که گویا خودشان را صاحب حق می‌دانند، چنین مواردی مطرح شود. بعد همان‌ها طرح را اصل هشتاد و پنجی‌اش ‌کنند که عملاً در صحن علنی مجلس مورد بررسی قرار نگیرد و با تصویب در کمیسیون، وارد فاز اجرایی و عملیاتی شود.  

وقتی به موضوع این‌طور نگاه می‌کنیم، پس به نظر می‌رسد که موضوع اینترنت مستقل از همه اثرگذاری‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی فرهنگی و … صرفاً به‌عنوان موضوعی امنیتی در میان مسئولان و حالا نمایندگان مجلس تلقی می‌شود. خود این علت‌العلل همه مسائل است. وقتی به این مفهوم که در تمام شئون زندگی آدم‌ها اثرگذار بوده صرفاً از دریچه امنیتی نگاه شود، تبعات بسیار بسیار زیادی را شامل خواهد شد.

تنظیم‌کنندگان می‌گویند این طرح را برای حل مسائل اساسی که امروز با اینترنت با آن مواجه هستیم از حیث امنیت داده‌ها، حریم شخصی کاربران، حجم پهنای باند بسیار زیادی که برای استفاده از پلت فرم‌های خارجی مصرف می‌شود و هزینه زیادی روی دوش کشور می‌گذارد و مسائلی ازاین‌دست مطرح کرده‌اند. آنها می‌گویند ما روی پلت فرم‌های خارجی هیچ قدرت اعمال نظارت و حاکمیتی نداریم و آنها برای ما و سلایق ما تصمیم‌گیری می‌کنند. فرض کنیم همه این موارد درست است که واقعاً برخی از این دغدغه‌ها درست و به جا هم هست. اما واقعیت قضیه این است که ما در کشور سال‌هاست یاد گرفته‌ایم حتی اگر حسن ظن هم داشته باشیم، برای اینکه موضوعی را حل کنیم، سریع به سمت ساختارهای جدید دولتی و حاکمیتی می‌رویم و دوباره نهادی بالادست نهادهای دیگر درست می‌کنیم، نفرات و بودجه‌های زیادی را اختصاص می‌دهیم و بعد فکر می‌کنیم با این نگاه دولتی، می‌توانیم نقایص را جبران و کمبودها را مرتفع کنیم. سامانه‌های ملی درست کنیم و وارد بازار می‌شویم. درحالی‌که بازار قواعد خاص خودش را دارد.

اگر واقعاً نگاهمان این است که در فضای مجازی رقبای پلت فرم‌های بزرگی مانند واتس‌اپ، تلگرام، اینستاگرام و امثالهم را درست کنیم -مستقل از اینکه برای جمعیت ۸۰ میلیونی همه این‌ اپلیکیشن‌ها را به طور مستقل داشتن به‌صرفه و صلاح اقتصادی است یا نه- هر جایی بخش خصوصی وارد موضوع شده، مسائل اقتصادی را حل کرده، دولت هم در نگاه تسهیل‌گر توانسته کمک کند تا آن پلت فرم‌ها رشد کنند. مشابه برخی از پلت فرم‌هایی که امروز در کشور می‌بینیم رشد کردند و اقبال زیادی به آنهاست و مردم هم از آنها استفاده می‌کنند.

اما اگر دولت باز هم به منظور دادن مجوز، پول دادن مستقیم، مشوق‌های غیرهوشمندانه ورود کند، مشابه آنچه صنعت خودرو و صنعت آی‌سی‌تی طی این سال‌ها به خود دیده‌ند و پول‌هایی که برای توسعه این پلت‌فرم‌های بومی دور ریخته شد، راه به جایی برده نخواهد شد. امروز هم به نظر من بهترین کار برگشتن به ریل و مسیر عقلانیت و نگاه منطقی بخش خصوصی به ماجراست.

اول‌ازهمه باید مشخص شود ما می‌خواهیم چه چالش‌هایی را حل کنیم. این موضوع به طور شفاف با ذی‌نفعان مطرح شود؛ نظرات گروه‌های خبرگانی، متخصصان مربوطه اعم از اصناف، اتاق‌های بازرگانی، نظام صنفی رایانه‌ای، کسب‌وکارهای اینترنتی و تمام ذی‌نفعان ماجرا اخذ شود و بعد از آن مسائل وقتی که به درستی احصا شد، با یک نگاه خردمندانه اقتصادی و نه نگاهی که مکرر در این طرح مطرح شده کار را پیش ببریم و در یک مسیر تدریجی هم امنیت بهتر و هم محتوای رقابتی‌تر در بازار اینترنت و شبکه‌ها و هم ابزارهای کارآمدتری که مردم انتخاب کنند و دوست داشته باشند، عرضه کنیم.

منبع: اتاق تهران