دلایل عقبماندگی از تحولات توزیع صنعتی
سعیده نبی‌زاده
حال این سوال مطرح است که ایران در حوزه «توزیع صنعتی» چه جایگاهی دارد و چگونه می‌تواند در روزهای آینده حرکت روبه جلو داشته باشد و خود را برای «توزیع صنعتی» در آینده آماده کند؟
متولیان صنعت پخش میگویند جایگاه این صنعت در اقتصاد ایران شناختهشده نیست. ظاهرا در عارضهیابی چرایی این موضوع ردپای دو بخش هویدا می‌شود.
فعالان این صنعت عنوان می‌کنند علاوه بر چالشهایی که صنعت با آن روبهرو است و می‌تواند سهمی در ناشناخته بودن آن داشته باشد، بخشی از این عارضه مربوط به سیاستگذاریهای اتخاذ‌شده از سوی دولت می‌شود. به عنوان مثال فعالان اصلی این بازار از سیاستهای دستوری و میزان حاشیه سود گلایه دارند.
سیاستهایی که در یکی، دو سال اخیر به واسطه نوسانات اقتصادی اثرگذاری بیشتری بر فعالیت در این حوزه داشتهاند. در این بین نباید فراموش شود همه‌گیری کرونا در کنار بسیاری از موارد دیگر، تغییرات اساسی در نحوه خرید مشتریان ایجاد کرد و همچنین موجب تغییر در نحوه توزیع محصولات و نزدیک شدن به تکامل صنعتی شد. در نتیجه این تغییر، کسب‌وکارهای توزیع در جهان از شیوه مدیریت «سنتی» به «دیجیتال» تغییر جهت داده‌اند و در حال استفاده گسترده از فرآیندهای فروش دیجیتالی و هوشمند هستند.
حال این سوال مطرح است که ایران در حوزه «توزیع صنعتی» چه جایگاهی دارد و چگونه می‌تواند در روزهای آینده حرکت روبه جلو داشته باشد و خود را برای «توزیع صنعتی» در آینده آماده کند؟
- بیشتر بخوانیم
- اولویتهای کلیدی تحول دیجیتال برای سال ۲۰۲۴
- تحول دیجیتال ۲۰۲۴: چگونه جلوتر از اختلال بعدی بمانیم
پیش‌نیاز رشد طولانی‌مدت کسب‌و‌کار
رئیس انجمن صنعت پخش ایران معتقد است: در دنیا، صنعت توزیع صنعتی در نوآوری‌‌‌های تکنولوژیک و تلاش برای برآورده کردن خواسته‌‌‌های مشتری در حال رشد است. در این مسیر نیاز به متخصصان نوآور در صنعت، که بتوانند تفکر مدیریت سازمان را به سمت شیوه‌های نوین و دیجیتالی حرکت دهند، در حال افزایش است.
به گفته سهراب کارگر، در ساختارهای جدید صنعت توزیع، روندهایی وجود دارد که باید هنگام ورود به صنعت از آنها آگاه باشید. دانستن اینکه توزیع صنعتی چگونه در طول زمان تغییر خواهد کرد، می‌تواند شما را در آینده نه‌‌‌چندان دور به دارایی ارزشمندی برای کارفرمایتان تبدیل کند. بنابراین این امر موجب می‌شود که مدیران و مالکان صنعت بیش از گذشته به این امر توجه کنند.
کارگر با بیان اینکه شاید بسیاری از مخاطبان امروز بر این باور نباشند و شرایط جاری کشور را با این روند تغییرات چندان همسو ندانند؛ تاکید کرد: اما چشم بستن بر روندهای صنعت می‌تواند منجر به زنجیره تامینی شود که به سرعت از رقبا عقب خواهد ماند. طی چند سال گذشته عادت‌‌‌های خرید در مشتریان به طور چشمگیری تغییر کرده و این بر نحوه پاسخگویی توزیعکنندگان تاثیر می‌‌‌گذارد. دانستن اینکه چه چیزی قبلا تغییر کرده و چه چیزی در آینده خواهد آمد، کسب و کار را مرتبط و آماده برای رشد طولانی‌مدت نگه می‌دارد.
پاسخ به نیاز خریداران آنلاین
وی ادامه داد: توزیعکنندگان باید از جایی که تجربه خریدار در حال حرکت و توسعه است، استفاده کنند. خریداران یا مشتریان امروزی زمان بیشتری را به صورت آنلاین سپری می‌کنند و انتظار تجربه سفارشی ساده‌تر و جذاب‌تری از ارائه‌دهندگان کالا و خدمات خود دارند. این فعال صنعت توزیع مدیریت زنجیره تامین ساده (SCM) را کلید تامین خواسته‌‌‌های مشتری دانست و افزود: عمده‌‌‌فروشان آنلاین باید بتوانند از طریق موتورهای جست‌‌‌وجو، دید بیشتری به دست آورند. زیرا تجربه مشتری در تجارت و کسب‌و‌کار عمده‌فروشی یا لاین (B2B) سابقه طولانی‌تری از تجربه کسب‌و‌کار به مصرف‌کننده (B2C) دارد.
کارگر توضیح داد: نکته مهم دیگری که باید توزیعکنندگان صنعتی بیش از گذشته به آن توجه کنند، این است که خریداران آنلاین اقدامات مهم‌تری از پیمایش در فروشگاه‌‌‌های آنلاین یا قدم زدن در ویترین آنها را انجام می‌دهند. آنها همزمان در چند کانال در حال مرور، مقایسه، ارزیابی قیمت، کیفیت، مزیت پرداخت، خدمات پس از فروش و سایر شاخص‌‌‌های مهم خرید هستند.
توسعه فناوری‌‌‌ها در صنعت توزیع
وی با بیان اینکه در آینده نزدیک ردپای اینترنت اشیا (IOT) و بلاک‌چین را هم با سرعت بیشتری در صنعت پخش خواهید دید، اظهار کرد: در حال حاضر بیشتر از هر زمان دیگری این فناوری‌‌‌ها در کلیه صنایع در حال توسعه هستند. تجزیه و تحلیل اینترنت اشیا نشان داده که کل شرکت‌های IOT در سال ۲۰۲۰ بیش از ۱۲درصد رشد کرده است. از این سال به بعد، محققان انتظار دارند که اینترنت اشیا تقریبا ۲۷درصد در سال رشد کند. پذیرش این فناوری یا فناوری بلاک‌چین برای شرکت‌های بزرگ صنعت توزیع در دنیا بسیار مورد انتظار است.
تعاریف جدید در چرخه‌‌‌های صنعت توزیع
بر اساس این گزارش، در چرخه‌‌‌های جدید صنعت توزیع، تعاریف جدیدی در حال شکل گرفتن هستند. به عنوان مثال زنجیره تامین (SCM) جای خود را به سیستم‌های مدیریت سفارش (OMS) داده است. بنابراین شرکت‌های توزیع‌‌‌کننده باید نه‌تنها در فناوری تجارت الکترونیک سرمایه‌گذاری کنند، بلکه باید SCM خود را با یک سیستم آنلاین و اتوماسیون گردش کار افزایش دهند. سیستم‌های مدیریت سفارش (OMS) فرآیندهای موجودی را ردیابی و کنترل می‌کنند و حتی می‌توانند برخی از کارهای تکراری را خودکار کنند. یک OMS عالی می‌تواند همه کانال‌‌‌های یک توزیع‌‌‌کننده یا تولیدکننده را به هم متصل کند و این امر موجب می‌شود تا توزیعکنندگان بدانند سفارش چه زمانی و کجا انجام می‌شود و می‌توانند با سرعت ارسال آن به طور خودکار و بدون مشارکت نیروی انسانی زیاد ضمن افزایش بهره‌‌‌وری، سطح رضایتمندی مشتریان خود را به شدت افزایش دهند. به این ترتیب، هیچ خطایی وجود ندارد و افراد درگیر با فرآیند توزیع، می‌‌‌دانند چه اقدامی باید انجام دهند.
کارگر ضمن تایید مطالب فوق تاکید کرد: با گذشت زمان، کسب و کارهای صنعت توزیع زنجیره تامین (SCM) خود را با استفاده از OMS ساده می‌کنند، یا با استفاده از شرکت‌های تامین‌‌‌کننده، فضاهای ابرزنجیره تامین خدمات موردنیاز خود را برون‌‌‌سپاری می‌کنند. بدیهی است که هیچ‌کدام از این گزینه‌‌‌ها دیگر جایی برای ورودی‌‌‌های سنتی قلم و کاغذ یا روش‌های قدیمی دیگر باقی نمی‌‌‌گذارد. توزیع صنعتی با سرعت بسیار بالایی در حال حرکت است تا این سیستم‌ها کارآمد، دقیق یا بهینه باقی بمانند.
تهدیدهای تجارت از راه دور
آنچه مسلم است؛ قرنطینه‌‌‌های اخیر کووید-۱۹ به مردم آموخت که چگونه یک تجارت چابک را از راه دور اداره کنند. اما خارج از ایمنی ارائه‌شده توسط دیوارهای فناوری اطلاعات، کارگران از راه دور، گاهی اوقات برای ایمن‌‌‌سازی اطلاعات خود آمادگی نداشتند.
این همان موضوعی است که رئیس انجمن صنعت پخش ایران ضمن تایید آن و با تاکید بر ضرورت توجه به امنیت سایبری گفت: یک حمله سایبری در هر صنعتی می‌تواند میلیون‌‌‌ها یا حتی میلیاردها دلار برای شرکت هزینه در بر داشته باشد. برای شرکت‌های توزیع که اطلاعات و موجودی تجهیزات، اطلاعات فروش و سایر موارد مهم مشتریان خود را مدیریت می‌کنند، دانستن نحوه رسیدگی به حملات سایبری حیاتی است.
به گفته کارگر، روند مهم دیگری که بر شرکت‌ها فشار وارد می‌کند، افزایش رقابت از سوی بازارها، تامین‌‌‌کنندگان و بازیگران مشابه و غیرسنتی است. چنین رقبایی، صنعت را تحت فشار قرار می‌دهند تا از فناوری بیشتری برای ساده‌‌‌سازی گردش کار و سرمایه‌گذاری در بازار در حال تحول B2B آنلاین استفاده کنند. طبق گزارش‌‌‌های موجود انتظار می‌رود فقط لاین B2B بازار تجارت الکترونیک تا سال ۲۰۲۷ به ۲۰.۹ تریلیون دلار برسد.
مزایای حذف واسطه در صنعت توزیع
وی ادامه داد: نکته دیگری که باید شرکت‌های صنعت توزیع به آن توجه کنند؛ این است که راحتی و شخصی‌‌‌سازی، ویژگی‌‌‌های کلیدی است که مشتریان به دنبال آن هستند و بنابراین هدف شرکت‌ها تغییر کرده است. بنابراین کسب‌و‌کارها امیدوارند مستقیما با مشتریان ارتباط برقرار کنند، که این موضوع نه‌تنها هزینه‌‌‌های توزیع را کاهش می‌دهد، بلکه آنها را در مقابل خرده‌‌‌فروشان سنتی رقابتی‌‌‌تر می‌کند. برخی از توزیعکنندگان حتی از خرده‌‌‌فروشان اجتناب می‌کنند و در عوض مستقیما به مشتریان محصول می‌‌‌فروشند. به باور این فعال بخش خصوصی، حذف واسطه می‌تواند حتی شامل توزیعکنندگان داخلی و حتی خارج از کشور شود که هزینه‌‌‌های حمل‌ونقل بالایی را دریافت می‌کنند. در عوض، تولیدکنندگان می‌توانند مستقیما راه‌‌‌حل‌‌‌هایی را به مشتریان ارائه دهند تا به کاهش بیشتر هزینه‌‌‌ها کمک کنند و تجربه بهتری برای مشتری ارائه دهند.
اشتغال در صنعت توزیع
در این بین، موضوع دیگری که شرکت‌های نوین توزیع باید به آن توجه کنند، ایجاد جذابیت برند کارفرمایی است. زیرا این فقط مشتریان نیستند که به دنبال شرکت‌های اخلاقی و پایدار برای خرید هستند، بلکه جویندگان کار نیز همین کار را انجام می‌دهند.
کارگر در این باره معتقد است: ممکن است شرکت‌های پخش برای جذب متقاضیان کار مشکل داشته باشند، بنابراین برای جذب و حفظ کارمندان، شرکت‌ها باید کارکنان را برای جست‌‌‌وجوی موقعیت‌‌‌های باارزش یا دریافت مدارک بالاتر در سیستم فروش یا زنجیره تامین توانمند کنند. اما متاسفانه با توجه به شرایط جاری کشورمان مهم‌ترین مزیت جاری افراد برای جذب علاقه‌‌‌مندی به حضور در شرکت‌ها به میزان حقوق دریافتی، داشتن امنیت شغلی، فرصت ارتقا، مزایای مازاد دریافتی حقوق و ایجاد تعادل بین کار و زندگی منحصر شده و موارد قیدشده بیش از ۵۷درصد اولویتهای جویندگان کار را به خود اختصاص می‌دهد.
لزوم همکاری دانشگاه با صنعت توزیع
بر اساس این گزارش، بر کسی پوشیده نیست که استفاده از فناوری‌‌‌ها و تغییر بنیادی روش‌های جاری شرکت‌های پخش، نیازمند توسعه دانش دانشگاهی و تخصصی برای این صنعت است، بنابراین نیاز است سرفصل‌‌‌های لازم برای این تغییر به کمک استادان دانشگاه و متخصصان صنعت، تهیه و اجرایی شود. زیرا SCM، OMS، اینترنت اشیا، بلاک‌چین‌‌‌ها و سایر فناوری‌‌‌های نوین صنعت پخش پیچیدگی‌‌‌های زیادی دارند. به همین دلیل در دنیا مدارس تخصصی برای این موارد تاسیس شده است.
کارگر ضمن تایید مطلب فوق گفت: بسیاری از روندهای آتی وجود دارند که آینده توزیع را شکل خواهند داد و متخصصان آگاه می‌توانند تغییرات هماهنگ با این تغییرات را اعمال کنند. زیرا در دنیا رهبران صنعت توزیع به دنبال استانداردسازی بیشتر هستند تا به پیشرفت آینده کسب و کارشان کمک کند.
فرآیندهای منسوخ در دنیا
رئیس انجمن صنعت پخش ایران ضمن مقایسه وضعیت صنعت توزیع در دنیا و ایران گفت: با بررسی اجمالی فرآیند تغییرات صنعت در دنیا مشخص می‌شود، مواردی مانند شرکت‌های ۳PL یا ۴PL که امروزه در صنعت پخش ایران مطرح است، در دنیا مدت زیادی است که از آنها عبور کرده‌‌‌اند.
وی در پایان تاکید کرد: البته در کشور ما جوانان و کارآفرینانی در حال استفاده و توسعه فناوری‌‌‌های نوین در فعالیت اقتصادی خود هستند، اما سرعت این تغییرات با ضرایب جهانی فاصله زیادی دارد و اگر متولیان و بازیگران اصلی صنعت پخش ایران خود را برای آینده آماده نکنند، در چرخه آتی این صنعت بیشتر از یک خاطره نخواهیم بود.
منبع: دنیای اقتصاد
