تجربه موفق غولهای شرق آسیا در تحقق معجزه اقتصادی
ژاپن، کره، چین و تایوان کشورهای شرق آسیا ازجمله کشورهای پیشتازی هستند که برنامه‌هایی برای جهش اقتصادی یا معجزه اقتصادی (Economic miracle) خود تدوین کرده‌‌اند.
اهتمام ورزیدن به الگوبرداری از تجربه موفق کشورهای دیگر در حوزه جهش تولید، می‌تواند کمک‌‌رسان بستر رونق اقتصادی در سال جدید شود.
یکی از اقداماتی که می‌تواند موجب بهبود وضعیت، ارتقا و پایداری شرایط در نظام‌‌ها و سازوکار‌‌های اقتصادی یک کشور شود، مشاهده نمونه‌های موفق و الگوبرداری از رویکرد‌‌های نتیجه داده کشورهای دیگر در مولفه‌های مختلف اقتصادی است؛ همین امر سبب شد که کشوری نظیر لهستان با آن سابقه انهدام اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در دوران جنگ جهانی، با الگوبرداری از موفقیت‌‌های اقتصادی کشورهای پیشرفته و توسعه یافته اروپایی، امروزه به دومین اقتصاد بزرگ اروپای مرکزی، ششمین اقتصاد برتر منطقه یورو و پویا‌‌ترین اقتصاد با ثبات در میان کشورهای اروپایی تازه استقلال یافته از شوروی سابق مبدل شود؛ بنابراین با تکیه بر همین اصل به سراغ تبیین و بررسی تجربه موفق دو قدرت برتر منطقه آسیا و جهان یعنی چین و کرهجنوبی در تحقق جهش تولید و دستیابی به بستر‌‌های پایدار و پیشرفته اقتصادی می‌‌رویم.
در دهه‌های اخیر، اقتصاددانان زیادی به بررسی وضعیت اقتصاد‌‌هایی پرداختند که هرچند رشد و توسعه خود را با تاخیر آغاز کردند، اما در مدت زمان کوتاهی به سطح قابل توجهی از توسعه اقتصادی دست یافتند. ژاپن، کره، چین و تایوان کشورهای شرق آسیا ازجمله کشورهای پیشتازی هستند که برنامه‌هایی برای جهش اقتصادی یا معجزه اقتصادی (Economic miracle) خود تدوین کرده‌‌اند. مروری بر برنامه‌های این کشور‌‌ها نشان می‌دهد که این کشور‌‌ها ابتدا بر آموزش و مهارت و پژوهش و توسعه تمرکز داشته‌‌اند و درمرحله بعدی، روی نوآوری و خلاقیت و استفاده از فناوری‌‌های جدید تمرکز کرده‌‌اند.
“فناوری هوشمند” رسانه تخصصی انقلاب صنعتی چهارم
تجربه موفق چین در جهش تولید؛ «برنامه چین نوآور»
در چین، جهش اقتصادی از سال ۱۹۷۸ با روی کار آمدن دنگ شیائو پینگ کلید خورد و این کشور از یک اقتصاد کوچک به غول اقتصادی تبدیل شد. چین در دوره گذار، بر شناخت و پذیرش اشتباهات گذشته، تبیین دقیق اهداف اقتصادی، حرکت به سمت نوسازی با تاکید بر رفاه عمومی، تغییر از نیروی کار ارزان به نیروی کار نوآورتر و ماهرتر، تقویت بخش خصوصی و اولویت بخشی بر کارآفرینان صنعتی، اتحاد نخبگانی و بهره‌‌برداری از دستاورد‌‌های فرهنگی و استفاده از تجارب سایر کشور‌‌ها در حوزه رشد اقتصادی تمرکز داشت.
در حال حاضر، چین بر نوآوری درون‌‌زا و به ویژه نوآوری فناورانه تاکید دارد و بر صنعت مبتنی بر تکنولوژی‌‌های هزاره جدید استوار است. دستور کار اصلاح راهبردی در جهت خلق «چین نوآور و مولد» از سال ۲۰۲۱ در این کشور مطرح است که براساس آن، هفت حوزه اصلاح ساختاری و نهادی برای ایجاد تحول اقتصادی و جهش تولید در این پروژه ملی در چین عبارتند از: باز تعریف سیاست‌های صنعتی و حمایت از رقابت بازار: تحقق اهداف این حوزه از طریق تغییر از سیاست‌های صنعتی عمودی به سیاست‌های افقی، تغییر سیاست‌های صنعتی برای حمایت از رقابت‌‌پذیری بازار، تشویق رقابت بیشتر در بخش خدمات، تشویق کارآفرینی و بهبود فضای کسب‌وکار، تضمین رقابت عادلانه و اصلاح شرکت‌های دولتی صورت می‌‌پذیرد.
تشویق نوآوری و اقتصاد دیجیتال: عملیاتی‌‌سازی این حوزه در اقتصاد چین از طریق افزایش سریع ظرفیت نوآوری چین، تشویق اشاعه نوآوری و فناوری؛ بهبود تحقیق و توسعه، بهبود سیاست‌های مالکیت معنوی، بهبود مدیریت سیاست‌های نوآوری، حمایت از نوآوری برآمده از اشاعه دیجیتال، تشویق تجارت داده و جریان داده و زیرساخت ارتباطات از راه دور فناوری اطلاعات و ارتباطات انجام می‌شود.
تقویت و تجهیز فراگیر سرمایه انسانی در چین: این حوزه بسیار حیاتی و مهم از طریق مواردی نظیر تاکید بر سرمایه‌‌گذاری روی سرمایه انسانی، توسعه مهارت‌‌های اساسی همگانی، ایجاد سیستم آموزش عالی در کلاس جهانی، آموزش تفکر خلاقانه و حل مساله، تقویت سیستم‌‌های آموزش فنی و حرفه‌‌ای، تقویت یادگیری مادام‌‌العمر و استفاده از فناوری‌‌های نوین و مبتنی بر منطق روان‌‌شناسانه برای آموزش نوآوری و خلاقیت محقق شده است.
تخصیص موثر منابع در بستر اقتصادی: تحقق این مهم از طریق تخصیص موثر منابع مالی و انسانی، بهبود کارآیی تخصیص کار، توسعه بخش مالی چین، تامین مالی بنگاه‌ها و کارآفرینان کوچک و متوسط و ساده‌‌سازی جریان کار صورت می‌‌پذیرد.
توسعه و یکپارچگی منطقه‌‌ای: سرمایه‌‌گذاری زیرساختی به عنوان بخشی از ابتکارات توسعه منطقه‌‌ای، افزایش کارآیی شهرنشینی و برنامه‌‌ریزی و توسعه منطقه‌‌ای، ۳ مورد از رئوس اجرایی این حوزه هدف‌‌گذاری شده هستند.
تشویق رقابت‌‌پذیری بین‌الملل و جهانی شدن اقتصادی: اجرایی شدن و عملیاتی‌‌سازی این حوزه مبتنی بر یکپارچگی سازوکار‌‌های تجاری و بازرگانی چین در سطح اقتصاد جهانی و بالا بردن قدرت رقابت‌‌پذیری نهاد‌‌های اقتصادی این کشور در عرصه بین‌الملل است.
تبیین تجربه موفق کرهجنوبی در جهش تولید
پس از اتمام جنگ کره در سال ۱۹۵۳، تلاش زیادی برای بازسازی اقتصاد این کشور صورت گرفت و دوره‌های بازسازی (۱۹۴۵-۱۹۶۱)، دوره رشد با محوریت صادرات (۱۹۶۲ – ۱۹۷۳)، دوره بحران و بهبود (۱۹۷۴-۱۹۸۲) و دوره تنظیم و رشد (۱۹۸۳-۱۹۹۲) را گذراند.
به‌‌طور کلی، جهش کرهجنوبی، در نتیجه یک راهبرد توسعه ملی آگاهانه بود که صنعتی شدن را تشویق می‌‌کرد و دولت بر ایجاد ظرفیت‌‌های صنعتی داخلی، توسعه آموزش و مهارت‌‌ها، ساخت و توسعه زیرساخت‌‌ها تمرکز داشت و بازار‌‌های سرمایه را به‌‌طور فعال مدیریت می‌‌کرد. دولت کرهجنوبی در این کشور از مدرن‌‌سازی و ارتقای فناورانه صنایع بومی از طریق تشویق ایجاد قابلیت‌‌های علمی و فناورانه بومی و حمایت از یادگیری و آموزش حمایت می‌‌کرد. در نخستین مرحله، دولت بر مهندسی معکوس و یادگیری از بهترین تجارب خارجی تمرکز کرد. در سال ۱۹۷۰ روی ایجاد نهاد‌‌های تحقیقاتی دولتی برای توسعه قابلیت‌‌ها و ظرفیت‌‌های بومی سرمایه‌‌گذاری شد.
از دهه ۱۹۸۰ تا به امروز، دولت کره جنوبی به امر تحقیق و توسعه فراگیر و جامع در تمامی مشاغل اقتصادی موجود در این کشور، اهتمام ویژه ورزید و در این زمینه، تسهیلات و مشوق‌‌هایی را به بخش خصوصی اعطا کرد تا دپارتمان‌‌های تحقیق و توسعه خود را پویا نگه دارند. در سال‌های اخیر یعنی از سال ۲۰۱۸ به بعد، دولت کره طی یک برنامه مدون و مستمر با عنوان «پویش نوآوری اقتصادی»، علاوه بر پشتیبانی از سرمایه‌‌گذاری در کسب‌وکارهای نوپای فناور، بر خلاقیت و نوآوری تاکید دارد که این حوزه را مبتنی بر همگرایی علم و فناوری با صنعت، ادغام و ترکیب فرهنگ و صنعت و شکوفایی خلاقیت می‌‌داند. راهبرد‌‌های برنامه پویش نوآوری اقتصادی کره جنوبی به شرح زیر است:
- ایجاد اکوسیستمی که در آن، خلاقیت به صورت عادلانه پاداش داده شود.
- خلق بستری که راه‌‌اندازی یک کسب‌وکار اقتصادی را در پرشتاب‌‌ترین حالت ممکن با ساده‌‌ترین سازوکار، محقق سازد.
- تقویت پیشرفت جهانی و ایفای نقش راهبری در اقتصاد خلاقانه از طریق کمک مالی به کسب‌وکارهای کوچک و متوسط
- ایجاد موتور رشدی برای توسعه محصولات و بازار‌‌های جدید
- آموزش استعداد‌‌های خلاق جهانی
- تقویت صلاحیت‌‌ها برای نوآوری در S&T و ICT به عنوان بنیان‌‌های اقتصاد خلاقانه
- توسعه فرهنگ اقتصاد خلاقانه که در آن مردم و دولت با یکدیگر کار کنند.
مبتنی بر این برنامه «پویش نوآوری اقتصادی» حاکمیت اقتصادی کرهجنوبی راهبردی به عنوان «استراتژی رشد» را تدوین کرده که شامل پیاده‌‌سازی تعهدات کلیدی قبلی و تعهدات جدیدی برای اصلاح ساختاری است. در کنار پیشرفت فناورانه و نوآوری در کره جنوبی، عوامل دیگری همچون چابکی اقتصاد، بنچ مارکینگ، همگرایی و تخصیص نیز به عنوان عوامل جهش اقتصادی و تولید در این کشور محسوب می‌شود.
منبع: ایبِنا
- تجربه موفق غولهای شرق آسیا در تحقق معجزه اقتصادی
” اقتصادالکترونیکی” آخرین و به روزترین محتوی در اقتصاددیجیتال
